دلایل شاتون زدن خودرو و نشانه های این ایراد پرخرج

شاتون زدن خودرو بدترین و مهلک‌ترین ایرادی است که شاید در ماشین شما هم رخ بدهد. اگر بعضی نشانه‌ ها را جدی نگیرید و در مراقبت و نگهداری از ماشینتان درست عمل نکنید، احتمال شاتون زدن خودروی شما بسیار بالا خواهد رفت.
با توجه به اهمیت موضوع تصمیم داریم تا در این مقاله به دلایل شاتون زدن خودرو اشاره کنیم. همچنین کارهایی را که برای جلوگیری از شاتون زدن ماشین ضروری هستند، را بررسی می‌کنیم. پس در ادامه با ما باشید تا علت شاتون زدن ماشین و نشانه‌های شاتون زدن خودرو را به طور دقیق موشکافی کنیم.

شاتون زدن ماشین یعنی چی؟

پیش از آنکه به دلایل شاتون زدن خودرو بپردازیم، ابتدا بهتر است که بدانیم شاتون زدن اصولا چه معنایی دارد. شاتون قطعه‌ای است که یک سر آن با یاتاقان‌های متحرک به میل‌لنگ متصل می‌شود و سر دیگر آن داخل گژن پین قرار می‌گیرد. گژن پین یک استوانه فلزی است که درون سوراخ‌های پیستون قرار می‌گیرد. گژن پین وارد سوراخ شاتون شده و آن را به پیستون وصل می‌کند. درنتیجه نیروی میل‌لنگ به پیستون منتقل و باعث به حرکت درآمدن آن داخل سیلندر می‌شود.

 در واقع شاتون با اتصال به پیستون و میل‌لنگ، باعث می‌شود که نیروی دورانی ناشی از گردش میل‌لنگ به جابجایی خطی پیستون داخل محفظه سیلندر منجر شود تا موتور خودرو به کار بیفتد.
شاتون زدن به هرگونه ایراد در عملکرد شاتون گفته می‌شود که شاید حتی به شکستگی شاتون و پیستون، ترک برداشتن بلوک سیلندر و خرابی میل‌لنگ نیز منجر شود.

در این حالت شاتون نمی‌تواند حرکت گردشی میل‌لنگ را به نحو مطلوب و بدون ایراد، به حرکت خطی پیستون منتقل کند. بنابراین موتور نیز یا از کار می‌افتد و یا با سروصدا به کار خود ادامه می‌دهد؛ البته حالت دوم هم نمی‌تواند خیلی تداوم داشته باشد. در کل اگر موتور خودرو دچار عیب شاتون زدن شده باشد، قطعا باید به طور کامل دمونتاژ شده و با استفاده از قطعات نو تعمیر شود.

چرا ماشین شاتون میزند؟

از جمله مهمترین دلایل شاتون زدن خودرو، کمبود روغن در موتور و یا کاهش سطح کیفیت روغن است.
روغن موتور باعث می‌شود تا اجزای متحرک پیشرانه شامل میل‌لنگ، یاتاقان‌ها، پیستون و… همگی حرکت روان و بدون اصطکاک اضافی داشته باشند. اگر به هر دلیلی روغن مناسب و باکیفیت به بخش‌هایی مثل میل‌لنگ و یاتاقان‌ها و پیستون نرسد، احتمال شاتون زدن بسیار بالا می‌رود.

در این مواقع اصطکاک بین شاتون و میل‌لنگ و همچنین شاتون و گژن پین افزایش پیدا می‌کند. اگر شاتون نتواند در محل تماس خود با پیستون و میل‌لنگ به راحتی و بدون اصطکاک عمل کند، دچار فشار اضافی شده و در اثر نیروی وارده از گردش میل‌لنگ، افزایش حرارت بسیار بالایی را تجربه خواهد کرد. این افزایش حرارت و فشار بالا درنهایت می‌تواند به خم‌شدگی، شکستگی و به طور کلی از کار افتادگی شاتون منجر شود.

شکستن پیستون، شکستن شاتون، شکسته شدن پوسته موتور، خرابی میل‌لنگ و… از جمله آثار ظاهری و نشانه‌های شاتون زدن خودرو محسوب می‌شوند. بنابراین مهمترین علت شاتون زدن ماشین نرسیدن روغن به بخش‌های حساس موتور نظیر میل‌لنگ، یاتاقان‌ها و پیستون است.

 مواردی مثل خرابی پمپ روغن، کثیف شدن بیش از حد روغن موتور، ورود ناخالصی به روغن، عدم کیفیت فیلتر روغن، کیفیت پایین روغن مصرفی، سوراخ شدگی کارتر روغن، نشتی روغن موتور و روغن‌سوزی را می‌توان مهمترین دلایل عملکرد ضعیف سیستم روغن رسانی موتور دانست که درنتیجه آن احتمال شاتون زدن خودرو بسیار افزایش پیدا می‌کند.
ضمنا احتراق نامناسب، روغن‌ریزی، تصادف، کیفیت پایین جنس شاتون و پیستون، داغ کردن موتور و خرابی یاتاقان‌های متحرک نیز می‌توانند جزو دلایل شاتون زدن خودرو باشند.

نشانه‌های شاتون زدن خودرو کدامند؟

به طور کلی اگر متوجه شدید که موتور خودرو به سختی کار می‌کند، دمای آن خیلی زود بالا می‌رود و سروصداهای غیرعادی شبیه سایش دو فلز یا برخورد یک فلز با فلز دیگر از درون موتور به گوش می‌رسد، باید حتما هر چه سریعتر خودرو را متوقف و با یدک‌کش به تعمیرگاه مراجعه کنید. چرا که این‌ها می‌توانند نشانه‌های شاتون زدن خودرو باشند.
شنیده شدن صداهای تق‌تق که متناسب با دور موتور افزایش یا کاهش پیدا نمی‌کند و ثابت هستند، نیز می‌تواند نشانه‌های شاتون زدن ماشین تلقی شود.

کدام ماشین بیشتر شاتون میزند؟

اصولا اگر روی خودرو فشار زیادی اعمال نشود، دنده معکوس کشیدن به صورت معقول انجام شود و سرویس آب و روغن موتور نیز طبق استاندارد کارخانه رعایت شود، نباید به این زودی‌ها شاهد عیب شاتون زدن خودرو باشیم. اما درمجموع ماشین‌هایی که قدرت بالایی دارند و یا سرویس و نگهداری آنها توسط مالک به‌خوبی انجام نمی‌شود، احتمال بیشتری برای شاتون زدن دارند.

همچنین خودروهای توربوشارژ معمولا دمای بالاتر و فشار بیشتری روی شاتون‌ها اعمال می‌کنند و همین قضیه می‌تواند احتمال شاتون زدن آنها را بالا ببرد. خصوصا اگر از روغن مناسب در این موتورها استفاده نشود، احتمال شاتون زدن بالاتر می‌رود. در حال حاضر در ایران نیز دنا پلاس توربو کمی از این نظر با انتقاد روبرو شده و درصد نسبتا بیشتری در مقایسه با سایر خودروهای هم‌رده که به موتور تنفس طبیعی مجهز هستند، با ایراد شاتون زدن مواجه می‌شود.

جمع‌بندی

همان‌طور که مطالعه کردید دلایل شاتون زدن خودرو عمدتا از روغن رسانی نامناسب و افزایش دمای بیش از حد موتور ناشی می‌شود. سعی کنید همیشه از روغن مناسب و استاندارد در موتور ماشین استفاده کنید، سرویس‌های دوره‌ای را جدی بگیرید و فیلتر روغن را در هر دوره سرویس تعویض کنید.
همچنین از کارکرد مناسب و دقیق سیستم خنک‌کننده موتور اطمینان پیدا کنید، نسبت به روغن‌ریزی موتور حساس باشید و در کل فشار اضافی روی ماشین وارد نکنید تا احتمال شاتون زدن خودرو بالا نرود و مخارج سنگین تعمیر موتور به شما تحمیل نشود.